Merkez Bankası ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK ) her ay Türkiye genelinde Tüketici Eğilim Anketi yapıyor. Bu anket ile ‘’tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerinin ölçülmesi ‘’ amaçlanıyor.

Tüketici endeksinde 100 güven sınırını, 100 altı ise güvensizliği gösteriyor. 

Haziran ayı Tüketici güven endeksi yüzde 70.3 olarak açıklandı.  Geçen sene Haziran ayında da aynı seviyede yüzde 70.0 idi. 

1.Hane halkı maddi durumunun geçen yıla göre kötüleştiğini     (-1.3 ) söylüyor ve  bu kötüleşmenin devam edeceğini (-1) düşünüyor. Aynı şekilde içinde bulunduğu mali durumunun da yine geçen seneye göre bozulduğunu ( -2) belirtiyor.

2. Hane halkı bu haziranda geçen yıla göre genel ekonomik durumun kötüleştiğini (- 6) belirtirken , daha da kötüleşme bekliyor.(-5) Buna paralel olarak ta daha yüksek oranda işsiz sayısının artacağını düşünüyor. (7)

3.Endekste en fazla üzerinde durulması gereken husus , hane halkının tüketimini finanse edebilmek için borçlanmaya mecbur kalmasıdır. Borç kullanma ihtimali endeksi geçen sene Haziran ayında  29.6 iken bu sene yüzde 20 oranında artarak 35.6’ya yükseldi.

Anlaşılıyor ki , halkımız keyiften değil  yaşamını devam ettirmek için kartı ile   veya tüketici kredisi kullanarak borçlanmak zorunda kalıyor.

4. Önceki Gün TÜİK  yılbaşından itibaren geçen seneye göre düşük giden konut satışlarının , Mayıs ayında yüzde 2.7 oranında arttığını açıklamıştı.

Tüketici güven endeksinde de , konut satın alma ve inşa ettirme ihtimali geçen seneye göre yüzde 22’ oranında  bir artış var. Bunun nedeni, artan enflasyondan korunmak ve konut kredi faizinin mevduat faizinden de düşük olmasıdır.

Bu konuda anlatılan bir uygulama var ; İki kişi anlaşıyor. Konutlarını geçici olarak birbirine satıyor. Aldıkları kredileri de mevduata yatırarak , daha yüksek olan faiz farkından yararlanıyorlar.

Kamu bankalarının verdikleri düşük faiz , zarar olduğunda hazineden karşılanıyor. Yani sonuçta vergi verenlerin sırtında kalıyor. Vergi verenler düşük kredi faizi ile konut alanları finanse etmiş oluyorlar.

5. Hane halkı ‘’Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu’’nda  geçen yıla göre yüzde 29 oranında gerileme olduğunu söylüyor. Bunun nedeni geçen sene verilen yüksek teşvikler ve vergi indirimleri nedeniyle , satışların atması ve tüketici ihtiyacının doyma noktasına gelmesidir.

Sonuç: Ekonomide tüketici beklentileri önemlidir. Olumsuz beklentiler ekonomik istikrarı daha çok bozar.

Dünya tarihinde devletin piyasa ekonomisi içindeki yeri ve piyasa ile karşılıklı ilişkileri her zaman farklı tartışma konusu olmuştur. Klasik iktisatçılar devleti zorunlu kötülük olarak tarif etmişlerdir.

Aslında  dünyada, küresel krizlerin ortaya çıkmasının ve bir ülkede iktisadi istikrarın bozulmasının  en büyük nedeni, devlet- piyasa dengesinin bozulmasıdır.

Devlet – piyasa dengesini, toplumun ihtiyaçlarına, ekonomik konjonktüre ve kalkınma modeline uygun olarak tutmak gerekir. 

Yalnızca vergi toplayan ve harcayan bir devlet anlayışı yanlıştır. Hükümetler devlet gücünü kullanarak, kaynak yaratmasını, istihdam yaratmasını ve yaratılan bu kaynakların adil bölüşümünü de sağlayan bir güç olmalıdır.

Ekonomi hamaset ve slogan kaldırmaz . Ekonomik gerçekleri yaşayanlar için ters teper.

Siyasi iktidar iktisat politikasını da , faiz lobisi gibi suçlamalarla , popülizm kanalına soktu. Ancak sonunda  faizi daha çok artırmak zorunda kaldı .  

Herkesin sesi kesildi.

Başta Başbakan yardımcısı her konuşmasında ‘’yapısal reformlar ‘’dedi. Ancak yalnızca lafta kaldı. Enflasyon yapısal olarak kronikleşti. Üretim dışa bağımlı bir yapı kazandı. Büyüme olunca ithalat artıyor ve cari açıkta artıyor.

Ödemeler bilançosu dengesi bozuldu. Cari açık artarken , yabancı sermaye girişi azaldı.